ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ СПЕЦИФИКАЛЫҚ ЕМЕС ОЙЫҚ-ЖАРАЛЫ КОЛИТ АУРУШАНДЫҒЫНЫҢ ТЕНДЕНЦИЯСЫ
##semicolon##
https://doi.org/10.31082/1728-452X-2020-221-222-11-12-8-12##semicolon##
спецификалық емес ойық-жаралы колит, аурушаңдық, тенденциялар, Қазақстан.##article.abstract##
Спецификалық емес ойық-жаралы колит − иммундық сипаттағы жиі, жуан ішекте оқшауланатын, ішектің созылмалы қабынулық ауруы. Солтүстік және батыс континенттерде Азияға қарағанда жиі зардап шегетіндер байқалды. Популяциядағы қауіп факторларын анықтау үшін эпидемиологиялық зерттеулер аурудың жиілігін бағалауы керек.
Зерттеу мақсаты. Қазақстандағы спецификалық емес ойық-жаралы колит (СЖК) ауруының даму тенденциясын зерттеу.
Материал және әдістері. Зерттеу материалы Қазақстан Республикасы Денсаулық Сақтау Министрлігінің жаңа деректері – спецификалық емес ойық-жаралы колитке (МКБ 10 – К51) қатысты No 12 жылдық форма болды. СЖК жиілігін зерттеудің негізгі әдісі ретінде ретроспективті зерттеу қолданылды. Биомедициналық статистиканың жалпы қабылданған әдістері бойынша СЖК ауруының кең, интенсивті және теңестірілген көрсеткіштері есептелді.
Нәтижелері. 2013-2018 жж. республикада 14 079 жаңадан СЖК диагнозымен тіркелді, олардың ішінде: балалар – 15,3%, жасөспірімдер – 4,8% және ересектер – 79,8%. Қазақстанда жалпы тұрғындардың ішінде СЖК орташа жылдық көрсеткіші 13,5±2,10/0000 (95% СИ=9,4-17,50/0000) құрады, және келесі: балаларда – 7,2±2,10/0000 (95% СИ=3,8-12,00/0000), жасөспірімдерде – 18,7±5,00/0000 (95% СИ=9,0-28,50/0000), ересектерде – 15,4±1,90/0000 (95% СИ=11,8-19,10/0000). Топтар арасындағы аурушаңдықтың айырмашылығы статистикалық тұрғыдан маңызды болды. Барлық жас топтарында сырқаттанушылық тенденциясының төмендеу үрдісі байқалды: ересектерде (Т=−12,3%), балаларда (Т=−43,7%) және жасөспірімдерде (Т=−50,1%).
Қорытынды. Динамикада балалар мен жасөспірімдердің есебінен жалпы Қазақстандағы спецификалық емес ойық-жаралы колит аурушаңдығының төмендеу үрдісі байқалады. Алынған нәтижелерді денсаулық сақтау органдары басқарушылық шешімдер қабылдаған кезде ескеру ұсынылады.
##submission.citations##
Khalif IL, Loranskaya ID, Miklosh M. Nespetsificheskii iazvennyi kolit i bolezn Krona: klinika, diagnostika i lechenie − Vospalitelnye zabolevaniia kishechnika [Nonspecific ulcerative colitis and Crohn's disease: clinical picture, diagnosis and treatment. Inflammatory bowel disease]. Russia: Miklosh;2004:88
Kappelman MD, Moore KR, Allen JK, Cook SF. Recent trends in the prevalence of Crohn's disease and ulcerative colitis in a commercially insured US population. Dig Dis Sci. 2013;58(2):519-525. doi: 10.1007/s10620-012-2371-5
Dolgushina AI, Khusainova GM, Vasilenko AG, Kononets VA. Prevalence of inflammatory bowel disease in the Chelyabinsk Region. Almanakh klinicheskoi meditsiny = Almanakh clinical medicine. 2019.47(6):511-517 (in Russ). doi: 10.18786/2072-0505-2019-47-066
Sairenji T, Collins KL, Evans DV. An Update on Inflammatory Bowel Disease. Prim Care. 2017; Vol 44(4):673-692. DOI: 10.1016/j. pop.2017.07.010
Guan Q. A Comprehensive Review and Update on the Pathogenesis of Inflammatory Bowel Disease. Hindawi. Journal of Immunology Research. 2019. A r ticle ID 7247238; 16 р. doi: 10.1155/2019/7247238
Conrad MA, Rosh JR. Pediatric Inflammatory Bowel Disease. Pediatr Clin North Am. 2017; Vol 64(3):577-591. doi: 10.1016/j.pcl.2017. 01.005
Yesmagambetova E, Turebayev D, Kozhakhmetov S, Igissinov N. Incidence of nonspecific ulcerative colitis in Kazakhstan. Meditsina (Kaunas) = Medicine (Kaunas). 2020;56(1):154. (In Russ.)
Teleuolova AS, Beysenbekova ZhA, Tayzhanova DZh, Teuesheva ZB, Guseinova ZK. Nonspecific ulcerative colitis in combination with rheumatoid arthritis (case report). Meditsinskie novosti Gruzii = Georgian Med News. 2015;(238):70-2 (In Russ.). PMID: 25693218
Zhang YZ, Li YY. Inflammatory bowel disease: pathogenesis. World J Gastroenterol. 2014;20(1):91-9. doi: 10.3748/wjg.v20.i1.91
Malik TA. Inflammatory Bowel Disease: Historical Perspective, Epidemiology, and Risk Factors. Surg Clin North Am. 2015;95(6):1105-22. doi: 10.1016/j.suc.2015.07.006
Nikolaus S, Schreiber S. Diagnostics of inflammatory bowel disease. Gastroenterology. 2007;133(5):1670-1689. doi: 10.1053/j. gastro.2007.09.001. PMID: 17983810
Rosen MJ, Dhawan A, Saeed SA. Inflammatory Bowel Disease in Children and Adolescents. JAMA Pediatr. 2015;169(11):1053- 60. doi: 10.1001/jamapediatrics
Eaden J, Abrams K, Ekbom A, Jackson E, Mayberry J. Colorectal cancer prevention in ulcerative colitis: a case-control study. Aliment Pharmacol Ther. 2000;14(2):145-53. doi: 10.1046/ j.1365-2036.2000.00698.x
Mak WY, Zhao M, Ng SC, Burisch J. The epidemiology of inflammatory bowel disease: East meets west. J Gastroenterol Hepatol. 2020; Vol 35(3):380-389. DOI: 10.1111/jgh.14872
Berg DR, Colombel JF, Ungaro R. The Role of Early Biologic Therapy in Inflammatory Bowel Disease. Inflamm Bowel Dis. 2019;25(12):1896-1905. doi: 10.1093/ibd/izz059
